Enda­lok­in

28. ágúst 2006

Val­gerð­ur Sverr­is­dótt­ir get­ur ekki ann­að en hug­leitt stöðu sína al­var­lega. Það er eitt að hún sé sök­uð um að hafa leynt Al­þingi mik­il­væg­um gögn­um, gögn­um sem höfðu mik­ið að segja þeg­ar meiri­hluti Al­þing­is ákvað að ráð­ist yrði í gerð Kára­hnjúka­virkj­un­ar. Hitt er ekki síð­ur al­var­legt að Val­gerð­ur sér ekk­ert að því sem hún gerði, seg­ir þing­menn bara ekk­ert hafa haft með gögn­in að gera, gögn sem fólu í sér varn­að­ar­orð um ágæti stíflu­gerð­ar­inn­ar.„Það eru gríð­ar­leg ósköp af upp­lýs­ing­um og sér­fræði­álit­um sem eru til um þetta mikla mann­virki og þau gögn geta ekki öll kom­ið fyr­ir Al­þingi. Nið­ur­stað­an er sú að það þarf ekki að hafa áhyggj­ur af þess­um at­rið­um í skýrslu Gríms Björns­son­ar nema einu at­riði og það er at­riði sem Al­þingi fjall­ar ekki um,“ seg­ir Val­gerð­ur í Blað­inu í dag. Þing­menn eru sum­ir hverj­ir ósátt­ir við hversu lít­ið álit Val­gerð­ur hef­ur á þing­heimi.Þetta er svo al­var­legt hjá Val­gerði að fer­ill henn­ar hlýt­ur að taka breyt­ing­um hér með, er jafn­vel á enda. Það eru tvenns­kon­ar yf­ir­sjón­ir í sama máli, felu­leik­ur­inn með gögn­in og svo hitt að tal­a ein­sog hún ger­ir. Ráð­herra má aldr­ei vera svo sjálf­um­glað­ur að hann ráði því hvaða gögn Al­þingi fær og meti hvað þing­heim­ur fær skil­ið og hvað þing­inu get­ur gagn­ast við ákvarð­ana­töku. Það er svo hrika­leg að­för að þing­ræð­inu að ekki er við það un­andi. Þetta var ekki gert í neinu smá­máli, Kára­hnjúka­virkj­un er risa­vax­ið verk og fara verð­ur með mál­ið sam­kvæmt því.Val­gerð­ur var í vond­um mál­um 2002 þeg­ar ákvörð­un­in var tek­in. Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn stóð veru­lega höll­um fæti, ekki síst í kjör­dæmi Val­gerð­ar. Flokksma­skín­an kunni eng­in ráð önn­ur en að ganga frá samn­ing­um um virkj­un og iðju­ver. Það var gert í flýti og með þeim ósköp­um sem nú eru að koma fram. Flokk­ur­inn átti enga inni­stæðu, bjó sér í hag­inn með­al ann­ars með því að fela gagn­rýni á stóru fyr­ir­ætl­an­irn­ar. Nú er kom­ið að öðr­um kosn­ing­um og að skulda­dög­um. Hvað nú, Val­gerð­ur? Og hvað nú, Fram­sókn?Stutt er til kosn­inga og ekki fer Fram­sókn vel af stað. For­mað­ur­inn hrökkl­að­ist frá, flokks­menn kusu helsta ráð­gjaf­ann í hans stað, Val­gerð­ur er í nauð­vörn og þann­ig hef­ur mætti flokks­ins hef­ur ver­ið ráð­staf­að. Val­gerð­ur Sverr­is­dótt­ir er ekki ein Ís­lend­inga þeirr­ar skoð­un­ar að Al­þingi sé ekki allt­af treyst­andi. Full­yrð­ing­ar á þá leið heyr­ast víða og oft. En að ráð­herr­ar haldi að hægt sé að skammta þing­inu upp­lýs­ing­ar þeg­ar það stend­ur frammi fyr­ir eins mik­illi ákvörð­un og það gerði þeg­ar fall­ist var á gerð Kára­hnjúka­virkj­un­ar er al­gjör­lega gal­ið. Ráð­herr­ann má ekki kom­ast upp um slíkt. Senni­lega eru þetta enda­lok­in hjá Val­gerði. Kannski hrekst hún heim rétt ein­sog þeir hin­ir ráð­herr­arn­ir sem frek­ast­ir voru.

Vina­víg í fel­um

25. ágúst 2006

Próf­kjör stjórn­mála­flokk­anna eru fram­und­an. Þar munu sam­herj­ar herja hver á ann­an og marg­ir bíða ósigra. Það er svo sem allt í lagi. Hitt er ann­að, að bar­átt­an fyr­ir þing­sæt­un­um mun kosta mikla pen­inga, pen­inga sem fram­bjóð­end­urn­ir eiga ekki sjálf­ir, held­ur snapa upp hér og þar. Og í sjálfu sér get­ur það ver­ið í lagi, en þó ekki, þar sem stjórn­mála­menn hafa sleg­ið skjald­borg um sjálfa sig og pen­ing­ana.Ólíkt stjórn­mála­mönn­um í al­vöru ríkj­um þurfa þeir ís­lensku ekki að segja hverj­ir gefa þeim pen­inga, hvorki ein­staka stjórn­mála­menn né stjórn­mála­flokk­ar. Þetta er sér­staða sem ís­lensk­ir stjórn­mála­menn hafa bú­ið til fyr­ir sjálfa sig og sem aðr­ir kom­ast ekki upp með.Vegna þessa hátta­lags munu kjós­end­ur aldr­ei fá að vita hvaða fyr­ir­tæki og hvaða ein­stak­ling­ar munu kosta frama­drauma vænt­an­legra þing­manna og þess vegna verð­ur ómögu­legt að benda á ef þau sem ná kjöri munu í störf­um sín­um launa greið­ann. Lík­leg­ast er kerf­ið ein­sog það er, ein­mitt vegna þess að ekki þyk­ir heppi­legt að fjöl­miðl­ar eða aðr­ir geti leit­að sam­svör­un­ar milli gef­end­anna og þess hvaða af­stöðu þing­menn taka í mál­um sem snerta gef­end­urna og hags­muni þeirra. Með því að fela tekj­ur flokka og gjaf­ir og styrki til flokka og stjórn­mála­manna er ver­ið að strá efa­semd­um, efa­semd­um sem sam­taka­mátt­ur stjórn­mála­manna ver með krafti. Svo langt er geng­ið í hags­muna­vörsl­unni að því er hald­ið fram af krafti að það styrki lýð­ræð­ið að mega þegja yf­ir því hverj­ir borga styrk­ina og gefa gjaf­irn­ar. Í öðr­um lönd­um dett­ur fólki bara ekki í hug að bera aðra eins þvælu á borð. Kjós­end­ur eiga ekki að láta þetta við­gang­ast, held­ur krefj­ast þess að vit­að verði hvað­an pen­ing­arn­ir sem kosta stjórn­mála­menn og stjórn­mála­flokka koma. Með­an svo er ekki verða kjós­end­ur að ef­ast um starf stjórn­mála­manna og stjórn­mála­flokka; með­an svo er verða kjós­end­ur líka að gera ráð fyr­ir því að ástæð­an fyr­ir því að þeir gefi ekki upp hver borg­ar kostn­að­inn sé sú að það henti eng­an veg­inn að gefa það upp; það gæti ekki skað­að lýð­ræð­ið en það gæti skað­að gef­end­ur og þiggj­end­ur.Á næstu vik­um munu sam­herj­ar tak­ast á um hin eft­ir­sóttu þing­sæti. Miklu verð­ur til fórn­að, bæði af pen­ing­um og krafti. Við mun­um heyra ótal af­sak­an­ir og skýr­ing­ar á fjá­raustr­in­um og all­ir þeir stjórn­mála­menn sem eiga eft­ir að tjá sig um eig­in bar­áttu munu full­yrða full­um fet­um að gjaf­irn­ar muni ekki hafa hin minnstu áhrif, engu breyta í huga stjórn­mála­manna. Samt mun ekki koma til greina að skýra frá hverj­ir gefa.Marg­ir þeir sem sækj­ast eft­ir end­ur­kjöri á kostn­að huldu­manna hafa tal­að fyr­ir laga­setn­ingu á ann­að fólk, til dæm­is á fjöl­miðla. Þá þarf að eign­ar­hald­ið að vera gegn­sætt og tryggja frelsi fjöl­miðla­fólks, en á sama tíma þiggja stjórn­mála­menn og stjórn­mála­flokk­ar pen­inga und­ir borð­ið, pen­inga sem hvergi kem­ur fram hver gef­ur og hver þigg­ur.

Leif­arn­ar fyr­ir dóm

23. ágúst 2006

Það get­ur ekki ver­ið hátt ris­ið á sak­sókn­ar­an­um í Baugs­mál­inu eft­ir að hann varð að játa sig sigr­að­an með helsta kafla eig­in ákæru, kafla sem dóm­stól­ar hafa ít­rek­að vís­að á bug, en það tók sak­sókn­ar­ann allt­of lang­an tíma að við­ur­kenna stöðu sína og gef­ast upp. Þeg­ar hann gerði það loks varð hann samt að leggj­ast svo lágt að strá efa­semd­um um Jón Ás­geir Jó­hann­es­son og hvort hann sé raun­veru­lega sek­ur eða sak­laus af þeirri ákæru sem sak­sókn­ar­inn er nú neydd­ur til að við­ur­kenna að hef­ur ekk­ert með refsi­lög að gera.Hið op­in­bera hef­ur rann­sak­að nóg í Baugs­mál­inu og hef­ur gert meira en gott þyk­ir. Eft­ir alla þá fyr­ir­höfn og alla þá pen­inga sem var­ið hef­ur ver­ið til máls­ins er það býsna snaut­legt sem eft­ir stend­ur og verði sak­sókn­ar­an­um að góðu að berj­ast með leif­arn­ar af Baugs­mál­inu í dóms­öl­un­um. Verst er að hann get­ur ekki út­kljáð mál­ið einn síns liðs, hann þarf sak­born­inga og það er verst fyr­ir þá að þurfa að taka leng­ur þátt í þess­um ótrú­lega farsa sem Baugs­mál­ið er.Hvort Baugs­menn hafi tek­ið lán, flutt inn bíla eða sláttu­vél­ar og svo fram­veg­is er smá­mál mið­að við þörf­ina á að rann­sak­að verði hvern­ig Baugs­mál­ið varð eins stórt og raun ber vitni um og ekki síð­ur hver að­drag­andi máls­ins var og hvers vegna það fékk for­gang á flest ann­að. Frá upp­hafi hafa fleiri en Baugs­menn fund­ið að máls­með­ferð­inni. Dóm­stól­ar hafa ít­rek­að smán­að vinnu sak­sókn­ar­anna beggja og það hlýt­ur að vera rann­sókn­ar­efni hversu lengi mál­inu var fram­hald­ið, ekki síð­ur en hvers vegna það upp­hófst.Það er al­kunna að upp­haf kær­unn­ar á hend­ur Baugs­mönn­um er hjá fólki sem síð­ar hef­ur ekki kom­ið form­lega við sögu máls­ins. Ann­að er ómögu­legt en að þeir sem hafa ver­ið born­ir sök­um af hálfu hins op­in­bera geri allt sem þeir geta til að kanna hvað varð til þess að veik kæra eins manns leiddi til alls þess sem á eft­ir fylgdi. Það er þörf á að Baugs­mál­ið verði þeim sem fara með hið mikla vald sak­sókn­ara minn­is­varði um að vald­inu fylg­ir al­vara og því verð­ur að beita af var­úð og skyn­semi.Rann­sak­end­ur hafa alla tíð brugð­ist illa við þeg­ar þeir hafa ver­ið sak­að­ir um að taka við til­skip­un­um um fram­gang Baugs­máls­ins, en marg­ir hafa sak­að lög­regl­una um að vera und­ir­lægju í mál­inu. Það er þess vegna ósk­andi að lög­regl­an vilji sanna sak­leysi sitt og taki þátt í að skýra hvers vegna mál­ið varð að þeim óskapn­aði sem raun hef­ur orð­ið á.Til­gát­ur um pól­it­ísk af­skipti af Baugs­mál­inu hafa allt­af ver­ið uppi. Þær verða það þar til ann­að sann­ast, þann­ig er það. Ekki má gleym­ast að þá­ver­andi for­sæt­is­ráð­herra, Dav­íð Odds­son, svar­aði á þann veg, þeg­ar hann var spurð­ur um hvort pól­it­ík hafi haft áhrif á Baugs­mál­ið, að ef svo væri myndu dóm­stól­ar ein­fald­lega vísa mál­inu frá. Það hafa þeir gert, ekk­ert er eft­ir nema bragð­laus­ar leif­ar, sem eru nán­ast níð um þá sem hafa tal­að fyr­ir sök í mál­inu, fórn­að ómæld­um pen­ing­um og krafti í mál sem nán­ast ekk­ert er og fjöldi manns hef­ur var­að við þeim mála­lok­um sem nú eru orð­in að veru­leika.

Ómar og Kára­hnjúk­ar

23. ágúst 2006

Eft­ir að hafa var­ið ein­um degi með Ómari Ragn­ars­syni við Kára­hnjúka eru nokkr­ar spurn­ing­ar uppi. Til dæm­is, hvað rek­ur mann ein­sog Ómar til að leggja allt það sem hann ger­ir? Í hvaða til­gangi ger­ir hann þetta? Og má vera að margt af því sem hann nefn­ir sé með þeim hætti sem hann seg­ir? Hver er ávinn­ing­ur­inn af virkj­un­inni? Og er það kannski svo að ver­ið sé að fórna minni hags­mun­um fyr­ir meiri?Ómar Ragn­ars­son er ein­stak­ur mað­ur, það vita all­ir Ís­lend­ing­ar. En að sjá hann með eig­in aug­um í þessu sér­saka hlut­verki er ekki síð­ur merki­legt en það sem hann sýn­ir. Áhöld eru uppi um hvort er merki­legra, land­ið sem verð­ur sökkt eða Ómar.Það er merki­legt að ganga um vænt­an­leg­an botn á uppi­stöðu­lón­inu. Vissu­lega fer þar fal­legt land und­ir vatn, land sem allt­of fá­ir hafa séð, snert eða fund­ið ilm­inn af. Ein­stak­ling­ur­inn verð­ur lít­ill og mátt­vana í hugs­un­um sín­um þeg­ar hugs­aði er til þess sem fram­und­an er. Bar­átta þeirra sem hafa bar­ist gegn Kára­hnjúka­virkj­un er merki­leg og hún mun sigra, ekki þó á Kára­hnjúk­um. And­stað­an verð­ur ef­laust til þess að hæg­ar verð­ur far­ið í nán­ustu fram­tíð. Það get­ur bara ekki ver­ið sjálf­sagð­ur rétt­ur nú­lif­andi kyn­slóða að end­ur­taka hina tröll­segu fram­kvæmd við Kára­hnjúka. Svar þjóð­ar­inn­ar verð­ur ein­falt nei.Aft­ur að Ómari. Ekki er nokk­ur í vafa um ást hans á land­inu. Ást hans á land­inu hef­ur fang­að hann svo mik­ið að hann fórn­ar flestu fyr­ir hug­sjón­ina. Það er ein­stök upp­lif­un að sjá og vita að hann held­ur meira og minna til á há­lend­inu, sef­ur þar í göml­um bíl­skrjóð­um og er boð­inn og bú­inn til að kynna fyr­ir okk­ur af­leið­ing­ar Kára­hnjúka­virkj­unn­ar.Ómar er ekki einn um að benda á stór­tæk­ar af­leið­ing­ar virkj­un­ar­inn­ar. Hann ger­ir það með kröft­ugri hætti en flest­um öðr­um er unnt að gera. Hitt er ann­að að stjórn­mála­menn hafa ráð­ið ferð­inni, þeir ákváðu Kára­hnjúka­virkj­un, en um leið og þetta er sagt er nokk­uð víst að þeim mun ekki veit­ast eins létt að ráð­ast í ann­að eins. Bar­átta Ómars Ragn­ars­son­ar og fleiri sér til þess. Virkj­un­ar­sinn­ar kepp­ast við and­stæð­inga við að kynna mál­stað sinn. Eft­ir að Lands­virkj­un bauð rit­stjór­um Morg­un­blaðs­ins og Frétta­blaðs­ins og Seðla­banka­stjóra í sér­staka ferð að Kára­hnjúk­um sendi Ómar op­ið bréf og bauð nokkr­um völd­um ein­stak­ling­um í kynn­is­ferð. Síð­an hef­ur Lands­virkj­un sent boð til þeirra sem ekki fóru í fyrri ferð­ina, en eru á gesta­lista Ómars. Lands­virkj­un býð­ur ekki allt, þeir sem þiggja verða að borga tutt­ugu þús­und krón­ur vegna kosnt­að­ar við flug. Þess vegna þótti þeim sem þetta skrif­ar ekki ann­að við hæfi en borga Ómari það sama og Lands­virkj­un verð­ur greitt. Von­andi að aðr­ir geri það líka. Kynn­is­ferð­in er að frum­kvæði Ómars,en má ekki vera al­far­ið á hans ábyrgð og á hans kostn­að. Það er ekki sann­gjarnt.

Kjark­ur eða kjark­leysi

21. ágúst 2006

 Get­ur ver­ið að flokks­þing Fram­sókn­ar hafa ver­ið þing um ekk­ert? Ekk­ert hafi breyst ann­að en að Hall­dór lét af for­mennsku og við henni tók vild­ar­vin­ur hans og ráð­gjafi í ára­tugi? Má vera að flokks­þing­ið hafi ekki fært flokk­inn eitt fet frá því feni sem hann er í? Má vera að kjark­leysi til breyt­inga hafi náð völd­um af flokks­fé­lög­um og að þeir komi frá þing­inu í sömu stöðu og þeir komu til þess?Jón Sig­urðs­son, for­mað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins, var val­inn til emb­ætt­is af Hall­dóri. Það dylst eng­um og að flokks­þing­ið lét það yfir sig ganga. Guðni Ág­ústs­son er áfram vara­for­mað­ur, svo það er eng­in breyt­ing þar og það er ekki hægt að gera Fram­sókn­ar­flokkn­um það til hæf­is að tala um stöðu rit­ara sem al­vör­up­ólít­iska stöðu. Það skipt­ir þjóð­ina bara engu hver gegn­ir emb­ætti rit­ara í Fram­sókn­ar­flokkn­um. Í for­ystu Fram­sókn­ar­flokks­ins eru tveir karl­ar, vel á sex­tugs­aldri. Það er sér­staða þeirra með­al stjórn­mála­flokka í dag, reynd­ar læt­ur nærri að eins sé kom­ið fyr­ir Frjáls­lynda flokkn­um. Aðr­ir flokk­ar hafa breidd í sinni for­ystu.Fram­sókn er í af­leitri stöðu og það veit þjóð­in og það vita Fram­sókn­ar­menn. Staða þeirra er af­leit með­al ann­ars vegna einka­væð­ing­ar banka, vegna und­ir­lægju­hátt­ar við Banda­ríkja­menn vegna Ír­aks­stríðs­ins, vegna und­ir­lægju­hátt­ar við Dav­íð Odds­son vegna fjöl­miðla­máls­ins, vegna stórð­iðju­stefnu, vegna hryðju­verka gegn nátt­úr­unni og vegna græðgi for­manns­ins fyrr­ver­andi til að verða for­sæt­is­ráð­herra og síð­ast en ekki síst, vegna hversu illa þeim hef­ur tek­ist að flytja mál sitt, verja gjörð­ir sín­ar og benda á það sem þeim hef­ur þó tek­ist vel með.Kannski átti flokks­þing­ið erf­itt val, ann­ar fram­bjóð­and­inn til for­manns kom úr ráð­gjafa­hirð fyrr­ver­andi for­manns, þeirri hirð sem ber mikla ábyrgð á því að æ fleiri kjósa að snúa baki við flokkn­um og þeirri stefnu sem flokk­ur­inn hef­ur fylgt. Hinn fram­bjóð­and­inn var til dæm­is um­hverf­is­ráð­herra þeg­ar hryðju­verk­in gegn nátt­úr­unni voru hvað mest og ber þess vegna mikla ábyrgð. Það þarf kjark til að hafna konu á besta aldri og það þarf kjark til að velja einn af ráð­gjöf­un­um, mann sem er elst­ur allra til að taka við for­mennsku í Fram­sókn­ar­flokkn­um, aldrei áð­ur hef­ur flokk­ur­inn val­ið sér eldri for­mannn. Það er kjark­leysi að hafa ekki þor­að að tala um einka­væð­ingu, að hafa ekki þor­að að tala um Ír­aks­stríð­ið, að hafa ekki þor­að að tala um fjöl­miðla­of­beld­ið, um stór­iðj­una og að­för­ina að nátt­úr­unni. Það eina sem fram­bjóð­end­urn­ir töl­uðu um og boð­uðu breyt­ing­ar á var að Evr­ópu­mál­in væru ekki á dag­skrá á næst­unni. Það er full­yrð­ing Dav­íðs Odds­son­ar og nú Fram­sókn­ar­flokks­ins. Þjóð­in mun setja Evr­ópu­mál­in á dag­skrá og vel má vera að Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn fylgi þjóð­inni ekki, en for­ræði í Evr­ópu­mál­un­um verð­ur ekki flokk­anna, þeir hafa ekki kjark­inn, en þjóð­in hef­ur hann og þjóð­in ræð­ir Evr­ópu­mál.

Einn á móti öll­um

18. ágúst 2006

Enn og aft­ur hækk­ar Dav­íð Odds­son stýri­vexti og enn aft­ur and­mæla tals­menn at­vinnu­rek­enda og tals­menn launa­fólks. Þeir segj­ast hafa náð fín­asta ár­angri og allt stefndi til betra tíma og ör­ygg­is í efna­hags­mál­um. Mat þeirra og Dav­íðs er greini­lega gjör­ólíkt. Það er ekki fyr­ir hvern sem er að skilja hvað er í gangi.Fyr­ir ekki svo löngu var gert sam­komu­lag. Laun­in voru hækk­uð og rík­is­vald­ið lagð­ist á sveif með launa­fólki og at­vinnu­rek­end­um. Þeir segj­ast hafa náð fín­asta ár­angri og allt benti til að verð­bólgu­mark­mið næð­ust eft­ir ekki svo lang­an tíma. Dav­íð skamm­aði bank­ana, þeir tóku það til sín og hlýddu hon­um, svo mik­ið að hann var sátt­ur. Samt ger­ist þetta aft­ur, Dav­íð hækk­ar vext­ina og við­brögð­in eru þau sömu og frá þeim sömu. Við hin stönd­um hjá og spyrj­um, hverj­um ber að trúa?Eig­um við að trúa þeim sem semja um kaup og kjör eða eig­um við að trúa Dav­íð? Marg­ir höfðu misst traust á Dav­íð með­an hann var enn í pól­it­ík­inni. Hann virð­ist sem nýr mað­ur í Seðla­bank­an­um, en þeg­ar gerð­ir hans þar eru gagn­rýnd­ar eins harka­lega og nú er gert, er ekki ann­að hægt en að ef­ast að­eins. Eða er ábyrgð­in rík­is­stjórn­ar­inn­ar, hef­ur hann enga aðra val­kosti en að bæta enn við heims­met­ið í vaxta­álagi? Þurfa endi­lega að vera sömu mark­mið með vexti og mat­ar­verð og svo margt ann­að, allt hæst á Ís­landi. Fram­kvæmda­stjóri Al­þýðu­sam­bands­ins seg­ir: Við höf­um ekki séð ástæðu til að gagn­rýna Seðla­bank­ann til þessa þar sem hann hef­ur þurft að sitja einn uppi með ábyrgð á sinnu­leysi stjórn­valda varð­andi hag­stjórn. Það hef­ur náðst sýni­leg­ur ár­ang­ur í hag­kerf­inu og ég undr­ast svona öfga­kennda pen­inga­mála­stefnu. Það var og.Það set­ur að okk­ur óhug þeg­ar okk­ur er sagt að að­gerð­ir Dav­íðs kalli fram harka­lega lend­ingu í efna­hags­mál­um, að allt hafi stefni í mjúka lend­ingu en nú sé það fyr­ir bí. Við sjá­um þetta sem flug­vél sem er að koma inn til lend­ing­ar eft­ir erf­itt ferða­lag og skömmu áð­ur en braut­in er snert, kippi ein­hver í stjórn­klef­an­um hjól­un­um upp svo vél­in lend­ir maga­lend­ingu og allt fer á versta veg. Til hvers? Ekki er mögu­legt að skilja gang­rýni Al­þýðu­sam­bands­ins og Sam­taka at­vinnu­lífs­ins á ann­an veg en þann að Dav­íð sé að auka vand­ann en ekki koma í veg fyr­ir vanda eða draga úr hon­um. At­vinnu­leysi er meira en það hef­ur ver­ið, verð­bólga er mik­il og fleira hef­ur geng­ið úr skorð­um. Þeg­ar víð­sjár­verð­ir tím­ar eru uppi er gott að hafa trú á þeim sem ábyrgð­ina bera. En enn og aft­ur ger­ist það sama. Það er tal­að í all­ar átt­ir, út og suð­ur og jafn­vel norð­ur og nið­ur. Má vera að rík­is­vald­ið hafi lok­ið sinni þátt­töku í stjórn efna­hags­mála, eða þarf að gera meira en fresta vega­bót­um á Vest­fjörð­um og seinka bygg­ingu Tón­list­ar­húss og sjúkra­húss, sem senni­lega verð­ur hvort eð er blás­ið af eft­ir kosn­ing­ar þeg­ar áhrif pól­it­ískra­skyndi­ákvarð­anna Dav­íðs Seðla­banka­stjóra fjara út?Krafa okk­ar borg­ar­anna er að fjár­mála­ráð­herra og for­sæt­is­ráð­herra rói okk­ur sem þurf­um að þola óviss­una sem kem­ur með mis­vís­andi skila­boð­um tals­manna at­vinnu­lífs­ins og launa­fólks og Seðla­bank­ans. Við vilj­um vita hver stað­an er, hvaða horf­ur eru og hvern­ig við mun­um hafa það á næstu ár­um. Dav­íð virð­ist vera einn á móti öll­um, en hvern­ig er það, ræð­ur hann öllu enn þá?

Fang­ar eru líka fólk

17. ágúst 2006

Blað­ið hef­ur sagt frétt­ir af yf­ir­full­um fang­els­um. Þar hef­ur kom­ið fram að fang­els­in eru ekki bara yf­ir­full, sum stand­ast ekki kröf­ur og við þau hafa ver­ið gerð­ar al­var­leg­ar at­huga­semd­ir. Svo bág er stað­an að fang­els­is­mála­stjóri, sem virð­ist vera hinn vænsti emb­ætt­is­mað­ur, hef­ur sagt að hann vilji ekki bera ábyrgð á því hvern­ig kom­ið er og hygg­ist láta af emb­ætti.Ábyrgð­in er ekki bara fang­els­is­mála­stjóra. Í ára­rað­ir hef­ur ver­ið beð­ið eft­ir nýju fang­elsi. Það hef­ur hins veg­ar ver­ið sett til hlið­ar af nokkr­um dóms­mála­ráð­herr­um. Þeir virð­ast eiga það sam­eig­in­legt að hafa sett lausn­ir á bráð­um vanda í bið, kannski þar sem fang­ar eru ekki í uppá­haldi hjá okk­ur hin­um og mæta ekki sama skiln­ingi og aðr­ir. Það er samt skylda sam­fé­lags­ins að búa að öll­um með sæmi­leg­um hætti, líka þeim sem hafa brot­ið gegn okk­ur hin­um. Öll­um sam­fé­lög­um fylg­ir marg­breyti­leiki, jafnt já­kvæð­ur sem nei­kvæð­ur. Það er hrein og klár skylda okk­ar að búa bet­ur að refsi­föng­um en við ger­um nú. Dóms­mála­ráð­herra verð­ur að láta til sín taka og þoka brýnu máli áfram. Sú stað­reynd ein, að ekki er pláss í fang­els­um fyr­ir fleiri, dug­ar til að við­ur­kenna neyð­ar­ástand. Við bæt­ist að þau okk­ar sem brjóta af sér verða að bíða mán­uð­um sam­an frá því að dóm­ur er kveð­inn þar til unnt er að hefja af­plán­un. Það er ósann­gjarnt og eyk­ur jafn­vel á refs­ing­una, langt um­fram það sem dóm­ar­ar hafa ákveð­ið.Svo marg­ir eru vist­að­ir í gæslu­varð­haldi að ekki er unnt að koma fleiri föng­um að. Það er af­leitt og ekki síð­ur sú stað­reynd að við beit­um gæslu­varð­haldi af meiri hörku en flest­ar ná­læg­ar þjóð­ir. Það er ekki bara að við höf­um þröng og yf­ir­full fang­elsi, sem jafn­vel eru ekki sam­boð­in ein­um né nein­um, held­ur höf­um við far­ið þá leið að beita ein­angr­un af meiri fanta­skap en aðr­ar þjóð­ir.Það er ekki til sóma að bæta ekki úr og það er ekki hægt að ár eft­ir ár sé jafn sjálf­sagt mál og nýtt fang­elsi lát­ið mæta af­gangi. Auk þess hef­ur ver­ið bent á að það kost­ar mik­ið að hafa gæslu­varðhalds­fang­elsi á Litla-Hrauni, fjarri lög­reglu, fjarri dóms­öl­um og fjarri lög­mönn­um. Ferð­ir fram og til baka kosta pen­inga og tíma. Rök um pen­inga eru oft­ast ein­föld­ust og mæta mest­um skiln­ingi, jafn­vel þau duga ekki hér.Erf­ið­ara er að beita rök­um um heill og hag fárra, ekki síst þeg­ar tal­að er um fanga. Vissu­lega er staða þeirra slæm og á kannski að vera það. Það er slæmt að vera svipt­ur frelsi og bara þess vegna er hægt að segja að staða fang­ans sé slæm, en það er ekki okk­ar að auka á raun­ir þeirra og að­stand­enda með því að búa að föng­um ein­sog við ger­um. Hver og einn sem kem­ur úr af­plán­un sem betri mað­ur, tek­ur virk­an þátt í sam­fé­lag­inu, snýst frá fyrri nið­ur­læg­ingu, öðl­ast frið og ham­ingu er meira virði fyr­ir okk­ur öll en svo að við get­um sæst á að að­bún­að­ur fanga sé með þeim hætti að úr fang­els­um sé nán­ast eng­in von að komi betri ein­stak­ling­ar en fóru inn. Ef í út­reikn­ing­ana sem ráða frest­un úr­lausna ár eft­ir ár hef­ur gleymst að setja inn sál­ar­heill, lífs­gleði og það að gera vafa­sam­an mann góð­an, er best að reikna upp á nýtt. Fang­ar eru nefni­lega líka fólk.

Var ekki far­sæll

15. ágúst 2006

Það er ekki rétt sem Siv Frið­leifs­dótt­ir, for­manns­fram­bjóð­andi í Fram­sókn­ar­flokkn­um, seg­ir í Morg­un­blaði gær­dags­ins að far­sæll for­ingi sé að kveðja. Hall­dór Ás­gríms­son var for­ingi, en ómögu­legt er að taka und­ir með Siv og segja Hall­dór hafa ver­ið far­sæl­an for­ingja. Kannski var hann það á ein­hverj­um tíma, en vegna þess hvern­ig hann spil­aði síð­ustu mán­uð­ina og ár­in er ómögu­legt að taka und­ir með Siv og segja að far­sæll for­ingi sé að kveðja. Það er bara ekki rétt og það er alls ekki rétt af Siv að halda þessu fram með þess­um hætti. Bara alls ekki.Stjórn­laus metn­að­ur Hall­dórs varð til þess að Siv var sett út úr rík­is­stjórn á sín­um tíma. Það var gert til þess að Hall­dór kæm­ist í stjórn­ar­ráð­ið. Þá var sagt að það yrði Fram­sókn­ar­flokkn­um mik­il lyfti­stöng, það myndi lyfta flokkn­um upp úr lá­deyðu og til sókn­ar og sigra. Það gekk held­ur bet­ur ekki eft­ir. Snemma í for­sæt­is­ráð­herra­tíð Hall­dórs tók að gæta óþreyju inn­an flokks­ins. Ár­ang­ur­inn sem stefnt var að lét ekki bara á sér standa, hann kom aldr­ei. Flokkn­um hélt áfram að blæða út og hon­um blæð­ir enn. Þess vegna er nán­ast gal­ið að tal­a um Hall­dór sem far­sæl­an for­ingja. Kannski sagði Siv þetta til að styggja eng­an á síð­ustu dög­um fyr­ir flokks­þing­ið. Kannski verð­ur henn­ar metn­að­ur til þess að hún kýs að tal­a með þeim hætti sem stygg­ir fæsta.Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn var um lang­an ald­ur langt­um stærri flokk­ur en hann er nú. Hann hafði um og yf­ir tutt­ugu pró­senta kjör­fylgi og hafði mik­ið að segja í lands­mál­un­um. Þrátt fyr­ir smán­ar­lega út­reið í kosn­ing­um og end­ur­tekn­ar vond­ar mæl­ing­ar í skoð­ana­könn­un­um hef­ur flokkn­um tek­ist að við­halda völd­um, eða hvað? Sit­ur hann kannski víða í skjóli Sjálf­stæð­is­flokks­ins og get­ur ekki beitt sér af al­vöru sök­um þess hversu fáa full­trúa hann á og hversu veikt hann stend­ur? Senni­lega er það svo.Hall­dór Ás­gríms­son leiddi flokk­inn frá mold­inni á möl­ina, eða ætl­aði það alla­vega, en fylgi flokks­ins í þétt­býli er ekki merki­legt, með ein­staka und­an­tekn­ing­um. Stað­an er aug­ljós, Hall­dóri tókst ekki að vera nema skamma stund í drauma­starf­inu, starfi sem hann hafði fórn­að svo miklu fyr­ir, með­al ann­ars Siv Frið­leifs­dótt­ur, og Hall­dóri tókst ekki einu sinni að enda for­mennsku í Fram­sókn með glæsi­brag. Hann hrökkl­að­ist frá lands­stjórn­inni og flokks­stjórn­inni. Þann­ig er það og þann­ig hljóð­ar það, hvað sem Siv eða aðr­ir segja.Hall­dóri Ás­gríms­syni hlýt­ur að vera mik­ið í mun að eftri­skrift­in verði sem best, en til að það tak­ist verð­ur hún að vera sönn. Það er ekki hægt að falsa sög­una. Hall­dórs er fyrst og fremst minnst fyr­ir trölls­leg­an vilja í virkj­un­ar­mál­um, vilja til inn­rás­ar í Ír­ak, að vera leið­it­am­ur fylgi­sveinn Dav­íðs Odds­son­ar, einka­vina­væð­ingu rík­is­banka og að hafa tap­að um helm­ingi af fylgi eig­in flokks. Þetta er eft­ir­skrift­in núna. Hún kann að breyt­ast, enda ef­laust margt sem Hall­dór gerði á ald­ar­þriðj­ungi til heilla. Það man það eng­inn núna nema kannski Hall­dór. For­ingi Fram­sókn­ar kveð­ur, en það er of­mælt að segja hann far­sæl­an.

Eit­urfa­brikka

14. ágúst 2006

Mestu eit­ur­vald­ar á Ís­landi eru stórð­iðju­ver­in. Það kem­ur ekki á óvart og kannski á eng­an að undra að Járn­blendi­verk­smiðj­an í Hval­firði skuli eitra nán­ast jafn­mik­ið og ál­ver­ið í Straums­vík, marg­falt stærra fyr­ir­tæki. Ekki leyn­ir sér að frá Járn­blendi­verk­smiðj­unni stíg­ur svart­ur og ljót­ur reyk­ur, reyk­ur sem get­ur ekki ann­að en ver­ið fjand­sam­leg­ur um­hverfi og mönn­um. Eina vörn tals­manns fyr­ir­tæk­is­ins er skelfi­leg, tugga sem allt­of oft er not­uð, að eitr­ið yrði meira ef verk­smiðj­an nyti ekki raf­orku. Kol eru vissu­lega verri, en það breyt­ir því ekki að við höf­um hér til þess að gera lít­ið fyr­ir­tæki sem lát­laust eitr­ar og skemm­ir langt um­fram önn­ur fyr­ir­tæki, þeg­ar mið­að er við stærð og hag.Í sam­an­burði má geta þess að í ál­ver­inu á Grund­ar­tanga, sem er næsti ná­granni Járn­blendi­verk­smiðj­unn­ar, er allt ann­að uppi á ten­ingn­um. Eft­ir stækk­un mun sú fa­brikka senda frá sér 450 þús­und tonn af út­blæstri á ári en Járn­blendi­verk­smiðj­an send­ir frá sér 665 þús­und tonn á ári hverju. Þetta er allt­of mik­ið og hald­lít­il rök að segja að þetta yrði enn verra færi eitr­un­in fram í öðru landi. Þeir sem ekki geta heft eitr­un­ina verða að játa upp­gjöf­ina.Blað­ið hef­ur fjall­að tals­vert um um­hverf­is­mál síð­ustu daga og vik­ur og mun halda því áfram. Í Blað­inu á laug­ar­dag var fjall­að um eit­ur­verk­smiðj­urn­ar á Ís­landi. Þar sagði for­stjóri Járn­blendi­verk­smiðj­unn­ar: „Landa­mæri hafa lít­ið að segja þeg­ar kem­ur að út­blæstri þess­ara loft­teg­unda. Stór­iðja á Ís­landi er mun skil­virk­ari og við skil­um mun minna af kol­tví­sýr­ingi út í and­rúms­loft­ið á hverja fram­leidda ein­ingu bor­ið sam­an við ann­ars stað­ar í heim­in­um,“ og bæt­ti við að út­blást­ur gróð­ur­húsa­loft­teg­unda sé óhjá­kvæmi­leg­ur fylgi­fisk­ur þessa iðn­að­ar. Tals­mað­ur­inn hélt áfram. „Betri tækni þýð­ir minni út­blást­ur, auk þess sem hag­kvæmn­in eykst. For­senda þess að járn­blendi er fram­leitt á Ís­landi er að við verð­um að vera miklu skil­virk­ari, með hærra tækni­stig og þró­aðri fram­leiðslu en til dæm­is verk­smiðja í Kína eða Rúss­landi.“ Tals­mað­ur Alc­an í Straums­vík hreyk­ir sér af ár­angri þess fyr­ir­tæk­is, seg­ir það hafa náð að draga úr eitr­un­inni. Það er von­andi rétt, en slæmt samt. Ljóst er að okk­ar bíða frá­bær tæki­færi til að draga sem mest úr eitr­un stór­iðju­vera, ekki er raun­hæft að ætla að þau hætti eða fari til ann­arra landa. Sú vakn­ing sem hef­ur orð­ið hér í um­hverf­is­mál­um mun von­andi halda áfram og auk­ast og verða til þess að við gæt­um okk­ar bet­ur hér eft­ir en hing­að til. En það er fleira ógert. Í Blað­inu í dag er fjall­að um ann­an mesta meng­un­ar­vald­inn í land­inu, bíl­ana. Út­blást­ur gróð­ur­húsa­loft­teg­unda af völd­um bíla og tækja hef­ur auk­ist jafnt og þétt und­an­far­in ár. Út­blást­ur kol­tví­sýr­ings hef­ur auk­ist. Ým­is­legt hef­ur ver­ið gert en það er ekki nóg, meira þarf að gera og tæki­fær­in eru okk­ar.Hvað varð­ar út­blást­ur frá bíl­um get­um við ekki með sama hætti bent á aðra. Þar ráð­um við al­menn­ing­ur nokkru og það er okk­ar að vanda okk­ur til að við get­um af ein­hverj­um sóma ek­ið um á bíl­un­um okk­ar. Ráða­menn og tals­menn eit­ur­far­brikka verða að hy­sja upp um sig, og við líka.

Húrra fyr­ir Siv

11. ágúst 2006

Mik­il ósköp eru það fín­ar frétt­ir að Siv Frið­leifs­dótt­ir ráð­herra sæk­ist eft­ir for­mennsku í Fram­sókn­ar­flokkn­um. Þetta er ekki sagt sem stuðn­ing­ur við Siv, held­ur vegna þess að Fram­sókn­ar­flokks­ins beið al­veg fá­rán­leg staða hefði Siv ekki stig­ið fram og sýnt kjark, metn­að og áræðni. Það hefði ver­ið hreint ómögu­legt ef Jón Sig­urðs­son, sem var kall­að­ur til af frá­far­andi for­manni, hefði sjálf­virkt ver­ið kjör­inn for­mað­ur.Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn hef­ur átt bágt og mun ef­laust eiga um nokk­urn tíma. Flokk­ur­inn get­ur eng­um kennt um hvern­ig kom­ið er nema sjálf­um sér. Ef eitt­hvað get­ur flýtt fyr­ir bata Fram­sókn­ar­flokks­ins er að á flokks­þing­inu verði al­vöru kosn­ing­ar um for­yst­una. Það er ekki nokk­ur ein­asti mögu­leiki fyr­ir flokks­fólk að koma heim af eig­in þingi öðru­vísi en gera þar upp við þá for­ystu sem nú er að kveðja, eink­um og sér í lagi við stjórn­ar­tíð Hall­dórs Ás­gríms­son­ar og þess vegna hefði ver­ið með öllu ómögu­legt að Jón Sig­urðs­son hefði feng­ið kosn­ingu átaka­laust. Lífs­ins ómögu­legt er að segja til um hvort þeirra, Siv eða Jón, er heppi­legri for­mað­ur. Þau eru ólík og hafa ólík­an bak­grunn. Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn er nán­ast klof­inn í tvær fylk­ing­ar, jafn­vel fleiri, og næsti for­mað­ur verð­ur að koma flokkn­um sam­an. Fram­bjóð­end­urn­ir til­heyra hvor sinni fylk­ing­unni. Jón sæk­ir stuðn­ing til Hall­dórs frá­far­andi for­manns og helsta sam­starfs­fólks, en Siv til þeirra sem hafa ekki ver­ið sátt­ir með Hall­dór og hirð­ina hans. Þau hafa ólíkt bak­land.Eft­ir að Guðni Ág­ústs­son brást stuðn­ings­mönn­um sín­um og hrædd­ist Jón í for­manns­kjöri hafa augu þeirra sem vilja upp­gjör beinst að Siv. Hún hef­ur svar­að kall­inu og ljóst er að spenn­andi kosn­ing­ar eru fram­und­an. Hirð Hall­dórs hef­ur ekki stutt Siv til þessa og mun ekki gera að óreyndu. Þess vegna er fram­boð henn­ar gegn sitj­andi for­manni og hans stuðn­ings­liði. Jón treyst­ir hins veg­ar á það fólk sem mun ekki styðja Siv. Þess vegna verð­ur upp­gjör á flokks­þing­inu.Fram­sókn­ar­menn standa frammi fyr­ir sér­stöku vali. Þeir hafa átt fleiri kven­ráð­herra en aðr­ir flokk­ar og hafa nú mögu­leika á að sækja enn fram í jafn­rétti og gera konu að for­manni flokks­ins.Svo er ann­að hvort for­manns­efn­anna heppi­legri kost­ur fyr­ir þann meg­in­þorra þjóð­ar­inn­ar sem er ekki í Fram­sókn­ar­flokkn­um. Kannski skipt­ir það ekki mestu, kannski er mesta keppi­kefli Fram­sókn­ar­flokks­ins og þjóð­ar­inn­ar það sama, að Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn fái hvíld frá þjóð­stjórn­inni. Ef sú verð­ur nið­ur­stað­an að lokn­um kosn­ing­um verða kom­andi for­manns­kosn­ing­arn­ar í Fram­sókn fyrst og fremst inn­an­búð­ar­mál og okk­ur hin­um óvið­kom­andi. Kannski er það best.