Ósig­ur mennta­mála­ráð­herra

Þor­gerð­ur Katr­ín Gunn­ars­dótt­ir mennta­mála­ráð­herra beið mik­inn ósig­ur þeg­ar Al­þingi ákvað að af­greiða ekki frum­varp henn­ar um Rík­is­út­varp­ið. Með því að fresta af­greiðslu frum­varps­ins fram yf­ir ára­mót segja kunn­ug­ir að það þýði að­eins það eitt, að frum­varp­ið verði ekki að lög­um fyr­ir kosn­ing­ar, og þá aldr­ei eft­ir kosn­ing­ar. Þetta er pól­it­ísk­ur ósig­ur mennta­mála­ráð­herr­ans og vara­for­manns Sjálf­stæð­is­flokks­ins. Eng­inn vilji er til þess inn­an þings­ins að styðja ráð­herr­ann og nú hef­ur kom­ið í ljós að sam­ráð­herr­ar og þing­flokk­ur Sjálf­stæð­is­flokks­ins leggja ekk­ert á sig til að leiða ráð­herr­ann út úr pól­it­ísku öng­stræti. Þar er Þor­gerð­ur Katr­ín í vanda og það skömmu fyr­ir kosn­ing­ar.Út­varps­stjór­inn og aðr­ir sem hafa mik­inn hag af þeim breyt­ing­um sem átti að gera á rekstri Rík­is­út­varps­ins verða að sætta sig við að ráð­herra út­varps­ins hef­ur ekki styrk til að láta drauma þeirra ræt­ast. Sú er nið­ur­staða gær­dags­ins. Það er ekki al­menn­ur vilji til að auka enn á for­skot rík­is­fjöl­mið­ils­ins og það er þess vegna sem mál­ið fær ekki fram­gang á Al­þingi. Með þess­um mála­lok­um kem­ur í ljós hversu miklu stjórn­ar­and­staða get­ur feng­ið fram­gengt á góð­um degi. Þess vegna get­ur ver­ið mik­ill mun­ur að vera óbreytt­ur þing­mað­ur í stjórn og í stjórn­ar­and­stöðu. Frjáls­hyggju­menn­irn­ir, sem til­heyra stjórn­ar­lið­inu, ætl­uðu senni­leg­ast all­ir sem einn að greiða götu rík­is­fjöl­mið­ils­ins í sam­keppni við frjálsa fjöl­miðla, þar sem þeim er sagt að gera svo. Ekki vegna þess að þeir séu þeirr­ar skoð­un­ar að veg­ur rík­is­fjöl­mið­ils eigi með lög­um að vera tryggð­ur langt um­fram það sem aðr­ir fjöl­miðla kunna að geta, held­ur vegna þess að þeim er sagt að segja já.Nú hafa stjórn­ar­and­stæð­ing­ar skor­ið frjáls­hyggju­menn­ina úr rík­is­snör­unni og veitt þeim frelsi, kom­ið í veg fyr­ir að þeir gengju gegn eig­in lífs­skoð­un­um. Stjórn­ar­and­stæð­ing­ar höfðu sig­ur og helst vegna þess að frum­varp­ið um Rík­is­út­varp­ið, sem er gam­alt fyr­ir­heit ráð­herr­ans, hef­ur ekki feng­ið hljóm­grunn, það hef­ur hins­veg­ar veikt stöðu mennta­mála­ráð­herr­ans og vara­for­manns Sjálf­stæð­is­flokks­ins veru­lega.

Skýringar Péturs

"Sme skýrir dagblaðakönnunina bloggi sínu. Styttri útgáfa hljóðar svo: Ef veðrið hefði verið betra í könnunarvikunni og ef blaðberar Moggans stæðu sig betur í vinnunni, þá hefði Blaðið fengið magnaða útkomu í könnuninni."

Þetta skrifar félagi Pétur Gunnarsson á bloggsíðu sinni, vegna pistils míns hér að neðan. Ekki kannast ég við að hafa veigið að blaðberum Moggans, ég fann að dreifikerfinu, ekki að blaðberum. Blaðberar bera ekki út blöð sem þeir ekki fá. Eftir stendur að það eru meiri möguleikar að blöð sem eru borin til lesenda séu lesin, en þau sem eru það ekki.

Lestur blaða

Kannski er ekkert merkilegt að lestur dagblaðanna hafi dregist saman milli tveggja síðustu lestrarkannanna. Minnst dróg úr lestri Blaðsins, eða um 1,7 prósent meðan nokkru meira dróg úr lestri hinna blaðanna, allt að 3,3 prósent.

Tvennt vekur athygli, að óveður var á föstudeginum í könnunarvikunni og ljóst er að Morgunblaðsmenn, sem dreifa Blaðinu, hafa ekki dreift því einsog gera mátti ráð fyrir. Lestur Blaðsins á föstudeginum mælist einkennilega lítill, miðað við lestur aðra daga. Þessi staðreynd hlýtur að vekja upp spurningar. Blaðið mætir afgangi í dreifingu, og það er vont, en þrátt fyrir það er Blaðið annað mest lesna dagblaðið á helstu markaðssvæðum þess. Hefði Blaðinu verið dreift eins á föstudeginum og hina dagana hefði Blaðið haldið sínu, meðan hin blöðin féllu í lestri.

Síðasta könnun var dagbókarkönnun og þær hafa oftast aðrar niðurstöður en símakannanir. Ef síðustu dagbókarkannannir eru bornar saman kemur fram að lestur Fréttablaðsins og Morgunblaðsins breytist lítið sem ekkert. Lestur Blaðsins hefur hins vegar tekið stökk, aukist um meira en 60 prósent á milli dagbókarkannanna. Þetta er einstakur árangur.

Þegar niðurstöður könnunarinnar eru skoðaðar sést glögglega að dreifing Blaðsins er fjarri nógu góð. Með bættri dreifingu er mögulegt að setja markið á að keppa við Fréttablaðið í lestri, en til þess þarf að auka dreifingu og sinna henni af alúð. Ætlunin er að Blaðið fari til allra kaupenda Morgunblaðsins á landsbyggðinni og til ókeypis dreifingar á sölustöðum að auki. Könnunin sýnir ótvírætt að svo er alls ekki, lesturinn á landsbyggðinni mælist ótrúlega lítill miðað við Moggann og útilokað er að Blaðið fari til allra áskrifenda Moggans. Það stenst ekki.

Fréttablaðið hefur í langan tíma getað sagst vera mest lesið, alltaf, allsstaðar. En svo er ekki lengur. Blaðið mælist á tveimur punktum meira lesið en Fréttablaðið og þeir sem skrifa Blaðið hafa þar með sýnt að það er hægt að fella vígi.

Þróun á lestri Morgunblaðsins kallar á umræðu um stöðu áskriftarblaða. Ekki er víst að það sé sjálfgefið að lestur þeirra þróist einsog lestur Moggans. Það væri uppgjöf að halda að það sé sjálfsagt. Gæði blaða, hvað í þeim stendur og hvernig það er sagt, skiptir kannski mestu. Á forsíðu Moggans í dag er aðalfyrirsögnin; Hætta markaðssetningu vara vegna hvalveiða. Þessi fyrirsögn kallar á að vera lesin oftar en einu sinni, bæði til að skilja hana og í raun um hvað hún er. Hægt hefði verið að segja; Gefast upp undan hvalveiðunum, og styðja fyrirsögnina með yfir- eða undifryrirsögn. En þetta er bara sett fram óathugað og eru svo sem bara hugrenningar mínar.

 

 

Meðbyr

Fyr­ir réttu ári var Blað­ið ekki mik­ið les­ið og mat margra var að það ætti ekki mikla fram­tíð fyr­ir sér. Þá mæld­ist með­al­lest­ur á tölu­blað að­eins rúm tutt­ugu og sjö pró­sent. Nú, ári síð­ar, er með­al­lest­ur á tölu­blað um sex­tíu pró­sent­um meiri eða rétt um fjöru­tíu og fjög­ur pró­sent. Á sama tíma hef­ur upp­safn­að­ur lest­ur Blaðs­ins auk­ist í hverri viku úr tæp­um fjöru­tíu og fimm pró­sent­um í meira en sjö­tíu pró­sent. Þetta eru svo mikl­ar breyt­ing­ar að þær eru nán­ast ótrú­leg­ar.Á sama tíma hef­ur nán­ast eng­in breyt­ing orð­ið á lestri Morg­un­blaðs­ins og lest­ur Frétta­blaðs­ins hef­ur auk­ist lít­il­lega. Staða Frétta­blaðs­ins er ekk­ert merki­leg, blað­ið er stærst og hef­ur ver­ið lengi. Frétt­irn­ar um lest­ur dag­blaða er fyrst og fremst að finna í ótrú­leg­um breyt­ing­um á lestri Blaðs­ins og á sama tíma og Blað­ið tek­ur risa­stökk og Frétta­blað­ið mjak­ast upp á við, sit­ur eina áskrift­ar­blað lands­ins, Morg­un­blað­ið, eft­ir.Frá síð­ustu könn­un, sem var fram­kvæmd með öðr­um hætti en sú sem nú birt­ist, hef­ur lest­ur allra blað­anna dal­að, minnst hjá Blað­inu og mest hjá Morg­un­blað­inu. Frétt­irn­ar eru að­al­lega tvær: ótrú­leg­ar breyt­ing­ar á lestri Blaðs­ins og hægt og síg­andi fall Morg­un­blaðs­ins. Dreif­ing Blaðs­ins er óör­ugg en þrátt fyr­ir það mun­ar til að mynda ekki nema sex pró­sent­ust­ig­um á lestri Blaðs­ins og Frétta­blaðs­ins á laug­ar­dög­um og í ein­staka ald­urs­hóp­um er Blað­ið les­ið meira en hin blöð­in tvö. Það er nýtt. Blað­ið hef­ur vax­ið hrað­ar og meira en nokk­ur dæmi eru um hér á landi, og ef­laust þó víð­ar væri leit­að.Slæm staða Morg­un­blaðs­ins er eft­ir­tekt­ar­verð. Ekki er hægt að kenna sam­keppn­inni við frí­blöð al­far­ið um. Starfs­fólk og stjórn­end­ur Morg­un­blaðs­ins verða að horfa á eig­in verk og vega og meta hvað er ver­ið að gera rangt. Kannski er skoð­ana­þrung­inn fjöl­mið­ill barn síns tíma. Kannski er það ekki hlut­verk fjöl­miðla að kepp­ast við að hafa sem mest áhrif á skoð­an­ir fólks og gerð­ir. Má vera að Morg­un­blað­ið þurfi að taka til­lit til breytts tíð­ar­anda.Það er ekki gott ef Morg­un­blað­ið nær ekki að keppa við frí­blöð­in. Val les­enda verð­ur að vera sem mest og þess vegna er nauð­syn­legt að hér verði nokk­ur öfl­ug dag­blöð. Það er einn­ig nauð­syn­legt að blöð­in skeri sig hvert frá öðru. Blað­inu hef­ur tek­ist að vera val­kost­ur við hlið hinna klass­ísku morg­un­blaða, Morg­un­blaðs­ins og Frétta­blaðs­ins. Það er þess vegna sem lest­ur þess eykst af mikl­um hraða og ör­yggi. Fram­und­an eru kosn­ing­ar og þess vegna mun mik­ið mæða á dag­blöð­un­um, þar fara skoð­ana­skipt­in fram að mestu og vegna kosn­ing­anna er mik­ils­vert að fjöl­miðl­ar gæti hlut­leys­is, ekki bara í birt­ingu að­sendra greina, held­ur miklu frek­ar í frétta­um­fjöll­un. Þar ætl­ar Blað­ið að verða fremst með­al jafn­ingja.

Hver er mein­ing­in?

Á sama tíma og hand­haf­ar lög­gjaf­ar­valds­ins segj­ast hafa áhyggj­ur af fá­keppni og jafn­vel ein­ok­un á mark­aði hér, berj­ast sum­ir þeirra fyr­ir nýj­um og breytt­um lög­um um Rík­is­út­varp­ið. All­ir þeir, sem fyr­ir vænt­an­leg­um lög­um verða, kvarta sár­an og tal­a jafn­vel um að laga­setn­ing­in muni kalla fram ein­ok­un rík­is­ins í ljós­vaka­frétt­um. Hafi þeir sem mest deila á vænt­an­leg lög rétt fyr­ir sér að hluta eða öllu leyti er hreint ótrú­legt að hand­haf­ar lög­gjaf­ar­valds­ins ætli að standa að því að auka for­skot rík­is­ins í sam­keppni við frjáls fé­lög ein­stak­linga og fyr­ir­tæki.Breyt­ing­arn­ar sem mennta­mála­nefnd Al­þing­is sam­þykkti að leggja til á laga­frum­varpi mennta­mála­ráð­herr­ans eru svo tak­mark­að­ar og lít­ils virði að erf­itt er að trúa því að mein­ing liggi að baki. Um­sjón­ar­mönn­um rík­is­frétta­stof­unn­ar verð­ur ekki heim­ilt að selja aug­lýs­ing­ar á vef stofn­un­ar­inn­ar og tak­mörk verða sett á kost­un dag­skrár­liða. Þeir sem þekkja til á mark­aði segja hug­mynd­ir al­þing­is­mann­anna um þetta frá­leit­ar og í raun einsk­is virði. En hvers vegna er ver­ið að setja lög sem auka sér­rétt­indi rík­is­ins í einni at­vinnu­grein; at­vinnu­grein sem er sinnt með sóma af öðr­um? Nóg er að hafa rík­is­fjöl­mið­il þó hon­um sé ekki gert mögu­legt að berja nið­ur einka­rekna miðla. En aft­ur er spurt; hvers vegna?Eitt er víst að mennta­mála­ráð­herr­ann, sem jafn­framt er vara­for­mað­ur Sjálf­stæð­is­flokks­ins, á mik­ið und­ir því að ný lög um rík­is­fjöl­miðl­inn verði sam­þykkt fyr­ir jóla­leyfi Al­þing­is. Hún er bú­in að reyna mik­ið að koma breyt­ing­un­um í gegn, en án ár­ang­urs. Mennta­mála­ráð­herra gaf vil­yrði fyr­ir breyt­ing­um þeg­ar hún skip­aði nýj­an út­varps­stjóra. Það hef­ur henni ekki tek­ist að efna. Fátt bend­ir til þess að frum­varp­ið verði sam­þykkt fyr­ir jól og þá held­ur ekki á stuttu þingi sem verð­ur hald­ið eft­ir ára­mót, en þing­menn hætta snemma í vet­ur vegna kosn­ing­anna í vor.Al­menn­ingi er sama um frum­varp­ið um rík­is­fjöl­mið­il­inn. Al­menn­ingi er hins veg­ar ekki sama um dauða­gildr­ur á þjóð­veg­um, al­menn­ingi er ekki sama um vel­ferð veikra og þeirra sem líða þján­ing­ar. Al­þingi verð­ur að gera svo vel og taka á sig rögg, hætta bar­áttu um það sem varð­ar al­menn­ing engu, ein­sog RÚV, fram­boð til ör­ygg­is­ráðs Sam­ein­uðu þjóð­anna og fleiri dek­ur­mál ein­stakra stjórn­mála­manna. Hafi hand­haf­ar lög­gjaf­ar­valds­ins áhyggj­ur af fá­keppni eða ein­ok­un er hrein­lega ætl­ast til þess af þeim að þeir auki ekki á þann halla sem þeg­ar er fyr­ir hendi. Það geta þeir gert með því að henda frum­varp­inu um rík­is­fjöl­mið­il­inn og sinna þess í stað því sem enga bið þol­ir.Hér eru biðl­ist­ar eft­ir lækn­is­þjón­ustu, dauða­gildr­ur eru á þjóð­veg­um, aldr­að­ir fá ekki inni á hjúkr­un­ar­heim­il­um, blind börn verða að flýja land þar sem eng­in kennsla er fyr­ir þau hér og áfram er hægt að telja. Ágæti þing­heim­ur, not­ið þær fáu vik­ur sem þið haf­ið fram að kosn­inga­hléi til að koma því í fram­kvæmd sem máli skipt­ir. Hætt­ið gagns­leys­inu.